Orkupakki 3 - Holl lesning

Aron H. Steinsson skrifar 1. nóvember 2024

Niðurstöðurnar úr samþykkt þriðja orkupakkans í ágúst 2019 eru nú loks komnar fram og sýna áætlaða hækkun meðalverðs í heildsölu úr 5.284 krónur í 10.990 krónur. Hér að neðan eru helstu markmið pakkans og áhrif þeirra á íslenskan markað, ásamt gagnrýni á framvindu mála.

1. Aðskilnaður reksturs orkuframleiðenda og dreifikerfa. Þetta markmið var sett fram til að koma á meiri skilvirkni og sjálfstæði innan orkukerfisins, en þar sem um er að ræða land með einungis um 130 þúsund heimili, er það umdeilanlegt hvort slíkt skipulag sé nauðsynlegt eða í raun gagnlegt fyrir almenning. Að auka aðskilnað milli orkuframleiðslu og dreifingar gæti í raun aukið kostnað vegna fjölgunar á stjórnsýsluferlum og lagalegum kröfum – án raunverulegra bættra þjónustu eða verðs fyrir neytendur.
2. Styrking sjálfstæðis eftirlitsaðila. Hugmyndin um sjálfstæða eftirlitsaðila er í sjálfu sér skynsamleg, þar sem hún felur í sér möguleikann á betri markaðsgreiningu og vernd fyrir neytendur. Þó hefur verið gagnrýnt að eftirlitsaðilarnir hafi ekki haft nægjanlegt frumkvæði til að bregðast við hækkandi raforkuverði, sérstaklega þar sem heimilin eru undir meira álagi en áður. Að fylgjast með áhrifum markaðsbreytinga á neytendur ætti að vera forgangsmál fyrir slíka aðila, en það vekur upp spurningar um hvort eftirlitið sé nægjanlega óháð og skilvirkt í framkvæmd.
3. Stofnun ACER – yfirþjóðlegrar stofnunar með úrskurðarvald í ágreiningsmálum milli ríkja. ACER, sem sinnir eftirliti og úrskurðarhlutverki á milli ríkja, er nú með vald til að hafa áhrif á markaðsákvarðanir um orku í einstökum ríkjum. Það vekur áhyggjur hvort slíkur yfirþjóðlegur þáttur geti verið réttlætanlegur fyrir Ísland, þar sem staðbundin markaðsþörf og dreifing er frábrugðin öðrum ríkjum. Ef ACER ákveður að samræma íslenskt orkuverð við önnur Evrópuríki, getur það valdið óheppilegum hækkunum fyrir heimilin hér, án þess að raunveruleg markaðsþörf liggi þar að baki.
4. Samstarf þvert á landamæri varðandi dreifikerfi og samstarfsvettvang rekstraraðila. Markmiðið er að samræma og samþætta dreifikerfi á Norðurlöndum, en fyrir Ísland getur það þýtt að okkar markaður verður háður alþjóðlegri verðþróun. Þegar hækkandi kostnaður fyrir almenning er skoðaður í þessu ljósi, eru margir á því að innlendir markaðir verði fyrir óþarfa áhrifum vegna samstarfs sem hentar ekki íslenskum aðstæðum. Aukin tenging við aðra markaði getur dregið úr stjórn okkar yfir eigin auðlindum og verðmyndun.
5. Aukið gegnsæi á neytendamarkaði. Gegnsæi er jákvætt markmið, en niðurstöður þess virðast gagnast fyrirtækjum betur en heimilum. Heimilin þurfa nú að greiða bæði fyrir orku og dreifingu í tveimur reikningum, sem þýðir aukinn kostnað og flóknari innheimtuferli, en engin bein ávinningur hefur sést í kjölfarið. Þó að dreifing milli viðskiptavina á að vera sanngjörn og gegnsæ, bitnar þetta fyrirkomulag verst á almennum borgurum, sem greiða fyrir aukinn kostnað í gegnsæinu.

Samkvæmt Landsvirkjun fer megnið af raforkunni til stórnotenda (80%) á samningsbundnu verði og áhrif þessara hækkana á þá eru lítil sem engin. Fyrirtæki taka um 15% af markaðnum og kaupa sum á heildsöluverði, en aðeins 5% orkunotkunar fer til heimila. Það eru því heimilin sem bera þungann af hækkandi kostnaði.

Áhyggjur hafa vaknað um hugsanlegan orkuskort og þörf á frekari virkjanamálum. Þó er mikilvægt að horfa til þess að vandamálið virðist ekki liggja í raunverulegum orkuskorti heldur í því að stórnotendur, til dæmis gagnaver, eru með orkusamninga sem setja lítið til samfélagsins miðað við mikla orkunotkun.

Ég styð að gagnaver starfi á Íslandi og tel þau geta verið hagsmunaleg, enda stuðla þau að fjölbreytni atvinnulífsins og nýtingu á náttúrulegum auðlindum. Hins vegar á ekki að bitna á almenningi hvað varðar hækkandi orkuverð vegna slíkra aðila. Verðtrygging stórnotenda gæti vel verið endurskoðuð til að tryggja að íbúar landsins njóti sem best þeirra auðlinda sem í boði eru.

Að lokum, lítum til stjórnmálaþátttöku þegar þriðji orkupakkinn var samþykktur í ágúst 2019. Fréttir sýna að Sjálfstæðisflokkurinn og Viðreisn studdu samþykktina, og þar af voru 46 þingmenn sem samþykktu pakkann, þrátt fyrir varnaðarorð. Miðflokkurinn barðist hins vegar á móti og leiddi andstöðuna gegn þessari samþykkt.

Höfundur er rafmagnstæknifræðingur og skipar 18. sæti á lista Miðflokksins í Suðurkjördæmi.

Eftirlitsnefnd gerir enn athugasemdir við ársreikninga Múlaþings

Austurfrétt/Albert Örn Eyþórsson • Skrifað: 06. nóvember 2024.

Eftirlitsnefnd með fjármálum sveitarfélaga (EFS) gerir athugasemdir við ársreikning Múlaþings á síðasta ári enda standist reikningurinn ekki þau lágmarksviðmið sem nefndin gerir. Athugasemdir komu líka fram í fyrra.

Það þrennt sérstaklega sem nefndin finnur að. Í fyrsta lagi er hálfs milljarðs króna rekstrarhalli Múlaþings 2023 þar sem viðmiðið er að staðið skuli á sléttu. Í öðru lagi er framlegð í hlutfalli við rekstrartekjurnar afar lágt eða aðeins 5,5% meðan lágmarkviðmið EFS sé 9,8%. Að síðustu sé skuldahlutfall A-hluta sveitarfélagsins of hátt en hlutfallið er 128% meðan viðmið EFS sé undir 100%. Til A-hlutans telst öll starfsemi sveitarfélagsins sem að hluta eða öllu leyti er fjármögnuð með skatttekjum.

Leggur nefndin í bréfi sínu áherslu á að Múlaþing leiti allra leiða sem fyrst til að uppfylla umrædd lágmarksviðmið.

Í anda þess sem unnið er að

Fram kom í máli Björns Ingimarssonar, sveitarstjóra, við umræður um bréfið á síðasta sveitarstjórnarfundi, að sjálfur liti hann á viðvörunina sem hvataábendingu enda niðurstaða A-hlutans lengi verið í lakari kantinum.

„Það er alveg ljóst að sveitarfélagið er að vinna samkvæmt fjárhagslegum viðmiðum sveitarfélagslaganna og við erum alveg að standast þau viðmið. Þau snúa að hlutföllum í ákveðnum stærðum í niðurstöðu samstæðureiknings sveitarfélagsins og þau erum við að standast. Nefndin hefur sett sér ákveðin önnur viðmið þar sem eru eingöngu er verið að horfa til A-hluta og ég get alveg verið sammála því að það er mikilvægt að, eins og kemur fram í þeim viðmiðum sem þeir eru að horfa til, að sveitarfélög setji sér markmið og stefni að því að ná þeim. Þetta er alveg í anda þess sem við erum að vinna. Ef við horfum til þess sem mun koma skýrar í ljós þegar við tökum endanlega afgreiðslu okkar fjárhagsáætlunar fyrir næsta ár og langtímaáætlunina þá sjáum við þessa þróun.“

Það er því magnað að lesa aðra frétt í sama miðli, um hve taktlaus meirihlutinn er í fjáraustri í verkefni, sem hvorki eru lögboðin né bráðnauðsynleg á meðan sveitarfélagið er jafn skuldsett og raun ber vitni.

Múlaþing samþykkir að greiða hluta löggæslumyndavéla í Fellabæ

Austurfrétt/Albert Örn Eyþórsson • Skrifað: 05. nóvember 2024.

Meirihluti umhverfis- og framkvæmdaráðs Múlaþings hefur samþykkt að veita leyfi til uppsetningar á löggæslumyndavélum í Fellabæ og jafnframt að sveitarfélagið greiði helming kostnaðar við að koma þeim fyrir.

Það var embætti Lögreglustjórans á Austurlandi sem óskaði eftir heimild til að koma fyrir slíkum vélum í síðasta mánuði en lögregluyfirvöld fóru einnig þess á leit að sveitarfélagið greiddi allan kostnað vegna þess.

Fjórir af sjö nefndarmönnum ráðsins féllust á beiðnina að hluta til fyrr í vikunni og skal taka kostnaðinn við kaup og uppsetningu inn í fjárhagsáætlun næsta árs. Ekki stendur þó til að greiða fyrir rekstur vélanna né heldur uppsetningu fleiri slíkra véla í framtíðinni. Rökin að þessu sinni þau að með þessu móti væri komið á samstarf milli sveitarfélagsins og lögreglu til að auka öryggi borgaranna ekki síður en leggja lögreglunni lið.

Einn nefndarmaður, Ásdís Hafrún Benediktsdóttir og áheyrnarfulltrúinn Benedikt V. Warén, létu bæði bóka óánægju með að sveitarfélagið tæki þátt í slíku enda sé það á forræði ríkisins að fjármagna slík verkefni. Nóg væri af öðrum brýnum verkefnum sem hægt væri að nota peninga til.

Svo því sé haldið haga féllu atkvæði þannig:

• Já - Jónína Brynjólfsdóttir formaður B
• Já - Eiður Gísli Guðmundsson aðalmaður B
• Já - Þórhallur Borgarson varaformaður D
• Já - Björgvin Stefán Pétursson aðalmaður D
• Nei - Ásdís Hafrún Benediktsdóttir aðalmaður L
• Nei - Ásrún Mjöll Stefánsdóttir aðalmaður VG
• Nei - Þórunn Hrund Óladóttir varamaður VG
• Hefur ekki atkvæðisrétt - Benedikt V. Warén áheyrnarfulltrúi M

Bókun áheyrnarfulltrúa Miðflokksins er eftirfarandi:

BVW leggur fram eftirfarandi bókun:
Undirritaður telur það í verkahring löggjafans að gæta að öryggi íbúa landsins og það á ekki að vera sveitarfélagsins að fjármagna slík verkefni.